Kısa Notlarla ‘Altın’ Tarihi

Çumkur
3 min readDec 18, 2020

--

İşlenmemiş Ham Altın Görüntüsü

Altın, yumuşak, parlak sarı renkte kimyasal bir element. Altının parlak sarı rengi, asitlere karşı dayanıklılığı, doğada serbest halde bulunabilmesi ve kolay işlenebilmesi gibi özellikleri, insanların ilk çağlardan beri ilgisini çekmiştir.
Altın, parlak sarı rengi ve ışıltısıyla göz alan çok ağır bir metaldir. Üstelik kolay kolay tepkimeye girmeyen çok kararlı bir element olduğu için havadan ve sudan etkilenmez. Bu yüzden hiçbir zaman paslanmaz, kararmaz ve donuklaşmaz. Bir başka özelliği de saf haldeyken çok yumuşak olmasıdır; bu nedenle kolayca dövülerek biçimlendirilebilir. Altın bütün bu özellikleriyle tarih boyunca en kıymetli metallerden sayılmıştır.

Tarihte bilinen kayıtlara göre Mısır hükümdarları zamanında M.Ö. 3200 yıllarında, altın darp hanelerde eşit boyda çubuklar halinde çekilerek para olarak kullanıldı.

Tarihte bilinen kayıtlara göre Mısır hükümdarları zamanında MÖ 3200 yıllarında, altın darphanelerde eşit boyda çubuklar halinde çekilerek para olarak kullanıldı. Au Latince Aurum kelimesinden gelmektedir.

Peru’da MÖ 2000 yılına ait altın ziynet eşyaları kalıntılarına rastlanmış olup, Amerika kıtasındaki Aztekler ve İnkaların da altına tutkun oldukları bilinmektedir.

Altına önem veren eski medeniyetler arasında; Yunanları, İranlıları, Makedonları, Asurluları, Sümerleri ve Lidyalıları saymak yerinde olur.

MÖ 550 yıllarında Lidya Kralı Krezos, altını para olarak (sikke) bastırmış ve altının para olarak basılması ile de ticaret artmıştır. Şehirler zenginleşmiş ve dünya yeni bir refah dönemine girmiştir.

Türkler Müslümanlığı kabul ettikten sonra altından eşya yapımını azaltmışlardır. Altın eşyayı sadece süs olarak kullanmışlardır.

Altın Osmanlılar’da gerek para darbında gerekse bazı sanayi alanlarında kullanılan önemli bir madendir. Sanayide kuyumculuk, yaldızlama işleri, sırmakeşlik, bakır veya gümüş teli altın suyuna batırma işi ve bu tellerle yapılan dokumacılık başlıca kullanım alanları idi.

Gelibolulu Âlî’ye göre yaldız (tılâ) işinde bir Mısır hazinesi kadar altın harcanıyordu (Nüshatü’s-selâtîn, vr. 131a-133a). Eğer bir mübalağa yoksa, buradaki ifadeden anlaşıldığına göre kap kacak, kapı, tava, koşum ve benzeri şeylerin yaldızında tüketilen altın bir buçuk tonu geçiyordu. XVII. yüzyılda da iktisadî bozukluk sebebiyle zaman zaman altının eşya, sırma ve simlemede kullanılmasına karşı çıkılmıştı. Nitekim bir telhis mecmuasındaki kayıtta, “Benim vezirim! Bana sırma ve kılabdan ve altun varak ve yaldızlı lüle lâzım değildir, cümlemize israf haramdır, yirmi gün sonra yoklanıp bunların yapıldığını görürsem vallâhi seni katlederim” deniyordu (İÜ Ktp., TY, nr. 4608).

Çin’de üretilen ilk Altın para M.Ö 600 yılına aittir. Altının para olarak kullanılmasıyla ticaret gelişmeye başlamış ve altının değeri giderek yükselmeye başlamıştır. Dönemin en önemli altın üreticisi devleti olan Romalılar, dünyanın altın üretiminin üçte ikisini gerçekleştirmiştir. Roma İmparatorluğu’nun sona ermesi ile altın madenciliği ve üretimi de duraklamaya girdi. Orta çağda altın sermayesini elinde tutan Bizans İmparatorluğu ve sonrasında Osmanlı Devleti olduğu bilinmektedir.

1717 yılında ise Londra Darphanesi tarafından altın fiyatları sabitlenerek İngiliz para birimi, belli miktarda altına bağlanmıştır ve 200 yıl boyunca böyle devam etmiştir. 1971 yılına kadar Amerika, ülkede bulunan altın miktarına göre para basmaya devam etti. Amerika’nın da altına dayalı para basma sistemini terk etmesi ile bu sistem Dünya’da sona erdi.

1800’lü yıllarda altın sanayi malzemesi olarak da kullanılmaya başladı. Elektriği ve ısıyı iyi iletmesi ve ışınları yansıtması özelliği sayesinde altın, sanayide de kullanım alanı bulmuştur.

Altınla ilgili ilk önemli kimyasal işlem 1924 yılında Japon fizikçi Hantaro Nagaoka tarafından yapılmıştır. Bu işlem ile Altının radyoaktif izotoplarının ilk sentezini gerçekleştirilmiştir.

Dünya’da en büyük tek parça altın parçası 1869'da Avustralya’da Victoria eyaletinde yerin birkaç santimetre altından çıkarılmıştır.

“Hoşgeldin Yabancı” (Welcome Stranger) ismini alan bu altın parçası yaklaşık olarak 71 kg. ağırlığındadır.

Günümüzde son geliştirilen bilgisayar sistemleri, görüntüleme teknolojileri ve netliği yüksek kalite ses tınısını yakalayan profesyonel ses sistemleri altının yüksek iletkenlik özelliğinden yararlanılarak kullanılmaktadır.

Altın ilaç sektöründe de kullanılan bir metaldir. Elektron mikroskoplarda kullanıldığı bilinir.

--

--

Çumkur

Bekletilmekten, beklemeyi öğrenen bir yavru kırlangıcın uçmayı öğrenen kanatları gibi her sene sonbaharı bekliyoruz, göç etmek için.